Obliczanie cen ewidencyjnych
Zazwyczaj firmy produkcyjne wyceniają zapasy w oparciu o cenę ewidencyjną. Dotyczy to firm, które realizują produkcję lekką taką jak kompletacja czy też tworzenie zestawów. System ceny ewidencyjnej określa koszt jednostkowy zapasów na podstawie wiarygodnych historycznych danych dotyczących cen ewidencyjnych lub oczekiwanych kosztów. Badania dotychczasowych i szacowanych przyszłych danych dotyczących kosztów mogą następnie stanowić podstawę dla określenia ceny ewidencyjnej. Te ceny są zamrażane do momentu podjęcia decyzji odnośnie zmiany. Rzeczywisty koszt produkcji może się różnić od przewidywanej ceny ewidencyjnej. W celach zarządczych, koszt rzeczywisty jest porównywany z ceną ewidencyjną dla określonego zapasu, i identyfikowane i analizowane są różnice lub odchylenia.
Ceny ewidencyjne definiuje się dla zapasów, których uzupełnienia są realizowane poprzez zakupy, kompletację oraz produkcję. W przypadku każdej metody uzupełnienia, cena ewidencyjna składa się z następujących elementów.
| Metoda uzupełnień | Elementy ceny ewidencyjnej |
|---|---|
| Zakupy | Bezpośredni koszt materiałów oraz koszt narzutów materiałów, jeśli wymagane. |
| Kompletacja | Bezpośredni koszt materiałów, bezpośredni lub stały koszt robocizny oraz koszt narzutów. |
| Zlec. prod. | Bezpośredni koszt materiałów, koszt robocizny, koszt podwykonawstwa oraz koszt narzutów. |
Konfigurowanie cen ewidencyjnych
Ze względu na to, że cena ewidencyjna wyprodukowanego lub skompletowanego zapasu może składać się z wielu składników kosztów, w tym materiałów, zdolności produkcyjnych (robocizny) oraz bezpośrednich narzutów podwykonawców, ceny ewidencyjne muszą zostać ustalone osobno dla każdego z tych elementów.
Zadaniem księgowym dla firmy w zakresie wyceny zapasów na podstawie ceny ewidencyjnej jest:
- określenie ceny ewidencyjnej gotowego wyrobu i jego zdefiniowanie na kartotece zapasu,
- rejestrowanie i alokowanie rzeczywistego kosztu kluczowych elementów cen i kosztów oraz uwzględnienie odchyleń,
W celu określenia bezpośredniego kosztu wyrobu gotowego należy dodać wszystkie elementy. Kompletowany lub produkowany zapas może zawierać podzespoły składające się z wielu komponentów.
Na całkowity koszt bezpośredni przetworzonego gotowego wyrobu /produktu składają się następujące składniki kosztu:
- koszty materiałów,
- koszty zdolności produkcyjnych,
- koszty podwykonawstwa tylko dla wyprodukowanych zapasów.
Koszty materiałów
W kalkulacji kosztów materiałów uwzględniane są koszty podzespołów oraz zakupionych surowców. Koszt jednostkowy materiału może obejmować bezpośrednie oraz pośrednie składniki kosztu.
- Koszt bezpośredni materiałów określa kwotę zafakturowaną za zakupione surowce lub koszty przetwarzania podzespołów.
- Pośredni koszt materiałowy lub narzuty mogą określać elementy takie jak zapasy, które tworzą koszty wyrobu gotowego.
Ustawienia kosztu materiałowego zakupionych zapasów może mieć wpływ na koszt pośredni lub bezpośredni w zależności od metody wyceny wybranej dla określonego zapasu. Informacje o kosztach można skonfigurować dla każdej metody wyceny na kartotece zapasu. Dodatkowe informacje zamieszczono w artykule Rejestracja nowych zapasów.
Kolejnym czynnikiem, który należy uwzględnić w kalkulacji całkowitego kosztu materiałowego jest koszt braków (tylko w produkcji). Brak określonej ilości surowca w trakcie kompletacji lub produkcji wyrobu, wpływa na zwiększenie ilości komponentów niezbędnych do wyprodukowania zapasu. Sytuacja ta powoduje wzrost kosztu materiałowego komponentów wykorzystywanych w produkcji zapasu nadrzędnego. Koszt braków materiałowych można skonfigurować na poziomie BOM-u produkcyjnego lub marszruty.
Koszt materiałowy produkowanego zapasu można przedstawić na dwa sposoby, w zależności od następujących podstaw kalkulacji.
| Podstawa kalkulacji kosztu | Kalkulacja kosztu materiałów |
|---|---|
| Poziom podstawowy | Wartość wyprodukowanego zapasu jest równa całkowitemu kosztowi wszystkich zakupionych zapasów lub zapasów skompletowanych z podzespołów w BOM-ie produkcyjnym wybranego zapasu. |
| Poziom zakumulowany lub zaawansowany | Wyprodukowany zapas jest sumą kosztów materiałowych wszystkich podzespołów w BOM-ie danego zapasu oraz kosztów zakupionych zapasów w BOM-ie tego samego zapasu. |
Koszty zdolności produkcyjnych
Koszty zdolności produkcyjnych odnoszą się do wykorzystanych wewnętrznie maszyn oraz robocizny. Koszty te należy skonfigurować dla każdego zasobu (w zarządzaniu kompletacją), a także gniazda lub stanowiska roboczego w marszrucie (w produkcji). Podobnie jak z materiałami, istnieje możliwość określenia bezpośrednich oraz pośrednich składników kosztu zdolności produkcyjnych. Przykładem kosztu bezpośredniego dla wybranego gniazda roboczego może być stawka ustalona dla wydziału produkcyjnego na wykonanie określonej funkcji. Koszt pośredni gniazda roboczego może dotyczyć ogólnych kosztów fabryki, takich jak oświetlenie, ogrzewanie itp. Podobnie jak z kosztami materiałowymi, narzuty na zdolności produkcyjne można przedstawić jako procentowy koszt pośredni lub stałą stawkę narzutów.
W konfiguracji kosztów zdolności produkcyjnych skompletowanych produktów uwzględnia się następujące elementy:
- bezpośredni i pośredni koszt jednostkowy zasobu,
- stały lub bezpośredni typ zużycia zapasu.
W konfiguracji kosztów zdolności produkcyjnych wyprodukowanych produktów uwzględnia się następujące elementy:
- bezpośredni i pośredni koszt jednostkowy stanowiska lub gniazda roboczego;
- ustawienia czasu oraz wielkości partii.
Do obliczenia cen ewidencyjnych zdolności produkcyjnych wymagane jest określenie standardowych ram czasowych, jakie są niezbędne do wykonania operacji na stanowiskach lub w gniazdach roboczych. Aby obliczyć całkowity czas potrzebny do wykonania operacji, należy uwzględnić czas przezbrojenia, czas jednostkowy, czas oczekiwania, a także czas przemieszczenia.
Ramy czasowe należy skonfigurować dla każdego typu czasu, a także dla każdego stanowiska lub gniazda roboczego w marszrucie.
Uwaga
Czasy jednostkowe określa się dla każdej produkowanej jednostki czasu, a czasy przezbrojenia – dla każdej partii. Czas przezbrojenia marszruty należy naliczyć proporcjonalnie dla każdej operacji w ramach wielkości partii. Wielkość partii określa się w analogicznym polu na skróconej karcie Zamawianie w kartotece zapasu.
Aby określić czas przezbrojenia w marszrucie bez uwzględniania go w kalkulacji ceny ewidencyjnej, należy usunąć znacznik wyboru w polu Koszt zawiera czas przezbr. na stronie Ustawienia produkcji.
Na poziomie podstawowym jest to koszt robocizny niezbędnej do wyprodukowania wyrobu gotowego i określa się go w marszrucie produkowanego zapasu. Na poziomie zaawansowanym jest to koszt zdolności produkcyjnych, jaki definiuje się dla każdego produkowanego zapasu uwzględnionego w zestawieniu komponentów dla nadrzędnego zapasu.
Koszty podwykonawstwa
Koszty podwykonawstwa dotyczą usług świadczonych przez zewnętrznego dostawcę lub podwykonawcę. Podobnie jak koszty materiałowe oraz zdolności produkcyjne, koszty podwykonawstwa mogą obejmować koszty bezpośrednie oraz kwoty narzutów. Bezpośredni koszt podwykonawcy to rzeczywisty koszt ponoszony za każdą świadczoną jednostkę usługi. Przykładem mogą być koszty obsługi oraz transportu, jakie ponosi przedsiębiorstwo w ramach realizacji prac zleconych podwykonawcy.
Bezpośrednie i pośrednie koszty usług podwykonawstwa konfiguruje się w kartotece gniazda roboczego powiązanego z konkretną operacją wykonywaną przez dostawców zewnętrznych.
Aktualizowanie cen ewidencyjnych
Aby obliczyć lub zaktualizować cenę ewidencyjną kompletowanych zapasów, należy użyć funkcji dostępnej w kartotece zapasu.
Podczas aktualizowania lub obliczania cen ewidencyjnych zazwyczaj przeprowadza się następujące zadania:
- Aktualizowanie kosztów na poziomie komponentu oraz zdolności produkcyjnych. Dodatkowe informacje zamieszczono w sekcjach dotyczących zadań wsadowych Sugerowanie ceny ewid. zapasu oraz Sugerowanie ceny ewid. zdolności prod.
- Konsolidacja i akumulacja kosztów komponentów i zdolności produkcyjnych w kalkulacji całkowitych kosztów kompletacji i produkcji zapasów. Dodatkowe informacje zamieszczono w artykule Obliczanie ceny ewidencyjnej kompletowanego zapasu.
- Implementowanie cen ewidencyjnych wprowadzonych podczas uruchamiania wcześniejszych zadań wsadowych. Ceny ewidencyjne zaczynają obowiązywać po ich zaimplementowaniu. Dodatkowe informacje zamieszczono w artykule Implementowanie zmian cen ewidencyjnych.
- Implementowanie zmian w celu zaktualizowania wartości pola Koszt jednostkowy w kartotece zapasu oraz przeszacowania zapasów. Dodatkowe informacje zamieszczono w artykule Przeszacowanie zapasów.
Zobacz też
Szczegóły projektowania: Metody wyceny
Praca z zestawieniami komponentów
Aktualizowanie cen ewidencyjnych
Szczegóły projektowania: Wycena zapasów